Pestycydy możemy podzielić na wiele grup, m.in.:

a) ze względu na ich zastosowanie (przykłady):

• - zoocydy - używane do zwalczania szkodników,
• - herbicydy –zwalczające chwasty,
• - fungicydy - niszczą grzyby atakujące rośliny,

b) ze względu na strukturę chemiczną (przykłady):

• - nieorganiczne: insektycydy arsenowe (zieleń paryska), insektycydy fluorkowe (kryolit),
• - organiczne: związki chloroorganiczne (zabójczy środek owadobójczy DDT, czas rozkładu maks. 30 lat), fosforoorganiczne, karbaminiany.

Zazwyczaj występują w postaci:

• - substancji opylających,
• - zawiesin,
• - proszków do tworzenia zawiesin wodnych,
• - koncentratów do sporządzania emulsji,
• - aerozoli.

Pestycydy wprowadzono do powszechnego użycia, by niszczyć lub unieszkodliwiać organizmy niebezpieczne dla człowieka lub jego otoczenia. Założeniem ich zastosowania była pełna wybiórczość działania, tj. niszczące dla niepożądanych form, natomiast nieszkodliwe dla człowieka, pożytecznych zwierząt, owadów i roślin. W praktyce okazało się to jednak nieosiągalne!

Stosowanie środków ochrony roślin przynosi wiele niewątpliwych korzyści, do których można zaliczyć, m.in. zwiększenie plonów upraw rolniczych (dzięki ograniczaniu chorób roślin oraz niszczeniu patogenów, chwastów), czy też zmniejszenie strat żywności w trakcie magazynowania i transportu.

Niestety ich stosowanie ma też negatywne skutki. Badania doświadczalne wykazały szkodliwy wpływ pestycydów na większość organizmów żywych, w tym także ludzi, m.in. działanie mutagenne, rakotwórcze, toksyczne.

Mogą wywoływać:

• - upośledzenie centralnego układu nerwowego,
• · dermatozy i inne choroby skórne,
• · choroby żołądka i zatrucia,
• · zmiany hormonalne,
• · osłabienie i zawroty głowy,
• · upośledzenie układu oddechowego,
• · nagromadzenie się metabolitów toksyn,
• · nowotwory (prostaty, żołądka, przełyku, płuc, ust, skóry, układu oddechowego),
• · zahamowanie wielu działań biologicznych ciała.

Pestycydy ulegają w środowisku różnym przemianom oraz przemieszczają się między jego elementami. Docierają do roślin w wyniku bezpośredniego oprysku ich powierzchni oraz przez system korzeniowy. Kumulacja szkodliwych pozostałości po tych zabiegach zależy od gatunku rośliny, rodzaju pestycydu, wielkości dawki oraz sposobu aplikacji.

Do organizmu człowieka pestycydy przenikają głównie przez przewód pokarmowy, dostarczone jednorazowo dawki tych środków nie są na ogół szkodliwe, jednak nawet niewielka ich ilość przyjmowana stale, kumuluje się w organizmie i staje się niebezpieczna. Szczególnie dotyczy to dzieci do lat 15, a także kobiet w ciąży i karmiących. Dlatego tak ważna jest kontrola poziomu pozostałości pestycydów w żywności.

Występowanie

Na szczególną uwagę zasługują owoce i warzywa, których spożycie z roku na rok wzrasta w związku z promowaniem zdrowego stylu życia. Wyniki badań, przeprowadzanych w kierunku obecności tych środków są bardzo niepokojące. Pokazują, że owoce i warzywa, produkowane w systemie konwencjonalnym, oprócz korzystnych dla zdrowia witamin i składników mineralnych, zawierają spore ilości kilku różnych pestycydów! Co więcej, nie wiemy, jak tak naprawdę na nasze zdrowie oddziałuje mieszanka różnych pestycydów, znajdująca się w spożywanych produktach!

A jak sytuacja wygląda w produkcji ekologicznej?

W produkcji ekorolniczej istnieje całkowity zakaz stosowania syntetycznych pestycydów. Ziemiopłody ekologiczne są produkowane bez chemicznych środków ochrony roślin i łatwo rozpuszczalnych nawozów mineralnych, stosuje się natomiast naturalne nawozy zwierzęce, kompost, nawozy zielone oraz zróżnicowany płodozmian. Produkcja zwierzęca prowadzona jest zgodnie z potrzebami zwierząt, głównym pożywieniem dla zwierząt są pasze produkowane w gospodarstwie.

Rolnicy ekologiczni, jeżeli chcą pozytywnie przejść procedurę inspekcji, powtarzaną każdego roku i otrzymać certyfikat, muszą przestrzegać powyższych reguł.

Badania

Firma Bio Planet S.A. (niezależnie od badań jednostek certyfikujących) poddaje dodatkowym analizom wybrane surowce oraz wyroby gotowe pod kątem obecności pestycydów. Badania wykonywane są w akredytowanym laboratorium w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach.

Wart podkreślenia jest fakt, że do tej pory w żadnym produkcie BIO, który został wysłany do badań nie znaleziono pozostałości środków ochrony roślin w stężeniach wyższych niż ich dolne granice oznaczalności.

Podsumowanie

Musimy pamiętać, że nie ma nieszkodliwych pestycydów! Należą one do grupy bardzo toksycznych związków o długotrwałych skutkach działania. Są to najgroźniejsze substancje, z jakimi człowiek ma do czynienia na skalę masową.

Dlatego tak ważne jest monitorowanie ich obecności i ilości w produktach żywnościowych.

Aby żywność spełniała swoją funkcję, tzn. wywierała korzystny i znaczący wpływ na nasze zdrowie, samopoczucie oraz efektywność w życiu codziennym, musi pochodzić ze sprawdzonego źródła, a takie surowce i produkty otrzymamy tylko z certyfikowanych upraw ekologicznych.




Źródła:

Bziuk M. 2001. Pestycydy występowanie, oznaczanie i unieszkodliwianie. WNT Warszawa.
Grégoroire A. Witaminy z trucizną. Le Monde.
Rembiałkowska E. Prof. SGGW 2007 Walory żywności z produkcji ekologicznej.
Stevens - White R. Pestycydy w środowisku, PWRiL, Warszawa 1977, Rocznik Statystyczny, GUS Warszawa 2008